Parafia Ewangelicko-Augsburska w Czechowicach-Dziedzicach

---

Historia

Czechowice stały się częścią ruchu Reformacji kilkanaście lat po zapoczątkowaniu zmian przez Marcina Lutra, z uwagi na bliskość Bielska, które stanowiło ważny punkt myśli reformacyjnej w regionie. Warto dodać, że w pobliskim księstwie pszczyńskim mieszkała licznie społeczność luterańska, a także reformowana w Bestwinie.

W miejscowości tej rozpoczęli swoją działalność ewangeliccy księża Jerzy Niedzielka oraz Piotr Kubaczka. Luteranizm na terenie Czechowic, a również w sąsiednich Dziedzicach, był przyjmowany przez jedynie niewielką grupę mieszkańców. Wśród nich znajdowała się rodzina Czelo, będąca właścicielami miejscowości oraz kolatorzy lokalnej parafii rzymskokatolickiej św. Katarzyny.

W 1618 roku Anna Zborowska, ówczesna kolatorka, wydała dokument znany jako Privilegium Communitatis Czechowiciensis, który dawał mieszkańcom Czechowic, Dziedzic oraz Zabrzega możliwość samodzielnego wyboru katolickiego proboszcza, w momencie gdy parafia była obsadzona księdzem ewangelickim przez luterańskich właścicieli.

W okresie kontrreformacji wielu protestantów zostało przymuszonych do przejścia na katolicyzm, natomiast pozostawanie przy ewangelicyzmie groziło utratą własności, a nawet lojalnością wobec władz, prowadząc do osadzenia w więzieniu lub deportacji. W 1669 roku ks. Paweł J. Vitulani, proboszcz parafii św. Katarzyny, wystosował apel do biskupa diecezji wrocławskiej, informując go o kazaniach wygłaszanych przez ewangelickich księży na terenie jego parafii. Przekazywano również Sakrament Ołtarza, a także organizowano śluby i pogrzeby.

Jego następca, ks. Martius, powiadomił biskupa o ośmiu osobach, które przyjęły ewangelickie wyznanie z katolicyzmu. Niemniej jednak, w 1719 roku wizytatorzy biskupi stwierdzili, że jedynymi protestantami w parafii była rodzina Kotulińskich, nowi właściciele Czechowic.

W XIX wieku, w czasie industrializacji Czechowic oraz Dziedzic, pojawiła się nowa fala mieszkańców, wśród których wielu przybywało z Czech, Moraw, Niemiec, Tyrolu i Słowacji, a w dużej części stanowili ewangelików narodowości niemieckiej. To oni zaczęli korzystać z opieki duszpasterskiej parafii ewangelickiej z Bielska, która zorganizowała stację kaznodziejską w Czechowicach.

Po ponad dwóch stuleciach, oficjalne nabożeństwa ewangelickie zaczęto prowadzić w 1896 roku w prywatnym budynku. W 1907 roku przeniesiono je do sali restauracyjnej Hotelu Gebauer, która jednak nie została uznana za odpowiednie miejsce do odbywania usług religijnych. W związku z tym postanowiono zbudować kaplicę, co miało miejsce w latach 1910-11 na działce ofiarowanej przez właściciela dworskiego, Leona Zipsera, przyległej do miejscowej Szkoły Niemieckiej. Kaplica ewangelicka w Czechowicach została uroczyście poświęcona 17 grudnia 1911 roku.

Nabożeństwa w kaplicy odbywały się w języku niemieckim. Na początku miały miejsce co dwa tygodnie, a później zaczęły się odbywać w każdą niedzielę. Na początku lat 20. XX wieku wprowadzono także, raz w miesiącu, nabożeństwa w języku polskim.

W 1915 roku zbór stał się filią parafii w Bielsku. W tymże roku powstały kwatery przeznaczone do pochówków ewangelików na cmentarzu rzymskokatolickim w Dziedzicach.

W wyniku przyłączenia części Śląska Cieszyńskiego do Czechosłowacji, na teren Czechowic przybyli ewangelicy polskiej narodowości, co wywołało potrzebę sprawowania nabożeństw w języku polskim. Rozpoczęły się one odbywać dwa razy w miesiącu, równolegle z niemieckojęzycznymi.

W 1924 roku na Zaosiu powstał luterański cmentarz w Dziedzicach, który został poświęcony 27 listopada 1927 roku. W kaplicy na cmentarzu umieszczono 30 grudnia 1936 roku dzwon o wadze 100 kg, pochodzący z fabryki Schwabe w Bielsku, z napisem „Chrystus Zmartwychwstał”.

W okresie międzywojennym, filia bielskiej parafii w Czechowicach liczyła około 500 wiernych, wchodząc w skład superintendentury śląskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Zarząd nad tym filią sprawowali zborownicy, reprezentujący zarówno narodowość niemiecką, jak i polską. Posługi duszpasterskie pełnili ks. dr Ryszard Wagner oraz ks. Paweł Karzeł, a od 1935 roku funkcje te sprawowali ks. Adam Wegert, Karol Kulisz, Józef Nierostek i Jerzy Kubaczka.

Od września 1939 roku, w wyniku okupacji niemieckiej, nałożono zakaz prowadzenia polskich nabożeństw w kaplicy, a polscy członkowie rady filiału zostali usunięci. Część polskojęzycznych wiernych trafiła do obozów koncentracyjnych.

Dzwon umieszczony w kaplicy na cmentarzu zaginął podczas działań wojennych. W lutym 1945 roku, podczas wyzwolenia, kaplica zborowa została uszkodzona, a następnie była celem szabrowników. Po remoncie, 3 maja 1945 roku odbyło się pierwsze powojenne nabożeństwo, prowadzone przez ks. Adama Wegerta. Przewodniczącym rady filiału został Paweł Turoń, który po powrocie z obozu przekazał swoje stanowisko Janowi Siwemu.

Życie parafialne powoli wróciło do normy. Utworzono chór, który zainicjował Józef Chimiel. Następnie kierowała nim Wanda Fabrowicz. Organizowane były także szkółki niedzielne prowadzone przez siostry Annę i Urszulę, a także Helenę Zolich, Krystynę Kukucz, Jana Wiznera, Mieczysławę Kołder i Jana Szarka.

W dniu 1 stycznia 1968 roku powołano samodzielną parafię w Czechowicach-Dziedzicach, której proboszczem-administratorem został ks. Jan Lech Klima. Pierwsza konfirmacja odbyła się 24 maja 1970 roku.

W sierpniu 1993 roku stanowisko proboszcza-administratora objął ks. Janusz Holesz. W styczniu 2008 roku, podczas Zgromadzenia Parafialnego, dokonano jego wyboru na pierwszego proboszcza parafii w historii, a 6 kwietnia 2008 roku został wprowadzony w urząd przez biskupa diecezji cieszyńskiej ks. Pawła Anweilera.

---

Oceń: Parafia Ewangelicko-Augsburska w Czechowicach-Dziedzicach

---