Jarosław Szarek

---

Życiorys

Jarosław Szarek, od 1981 roku aktywnie zaangażowany w działalność lokalnej „Solidarności” w Czechowicach-Dziedzicach. W czasach stanu wojennego podejmował różnorodne wysiłki, które obejmowały dystrybucję oraz druk wydawnictw drugiego obiegu, stając się jednym z kluczowych działaczy tego okresu. Na przełomie lat 80. był w składzie współpracowników tajnego Bielskiego Komitetu Oporu Społecznego, który założony został przez Janusza Okrzesika oraz Artura Kasprzykowskiego. Jego rola polegała m.in. na drukowaniu materiałów oraz inicjowaniu wydawania periodyku „Solidarni”.

W 1991 roku zakończył studia z zakresu historii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przewyższając zwykłe osiągnięcia edukacyjne, w 2011 roku obronił pracę doktorską na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, osiągając stopień doktora nauk humanistycznych. Jego praca badawcza nosiła tytuł „Działalność Służby Bezpieczeństwa wobec młodzieży akademickiej Krakowa w latach 1970–1980” i była domeną pod opieką promotora Ryszarda Terleckiego. Recenzentami jego pracy byli uznani eksperci, w tym Andrzej Nowak oraz ks. Jan Szczepaniak.

W latach 1992–1997 Szarek był zatrudniony w redakcji dziennika „Czas Krakowski” i publikował swoje teksty w wielu regionalnych i ogólnopolskich mediach, w tym w „Gazecie Polskiej”, „Nowym Państwie”, „Gościu Niedzielnym”, „Dzienniku Polskim” oraz „Naszym Dzienniku”. Dodatkowo, wszedł w skład redakcji tygodnika „Źródło” oraz dwumiesięcznika „Arcana”. W okresie 1998–1999 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Kroniki XX wieku: Polska i świat”.

W 2000 roku został zatrudniony w krakowskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej. W czasie pracy w IPN uczestniczył w tworzeniu serii publikacji popularnonaukowych „Z archiwów bezpieki – nieznane karty PRL” w latach 2006–2010 oraz serii książek dla dzieci „Kocham Polskę”, która była wydawana w latach 2007–2016. W latach 2009-2012 Szarek był także członkiem rady programowej Radia Kraków, jednak zrezygnował z tego członkostwa w geście protestu przeciwko odmowie przyznania miejsca na multipleksie dla Telewizji Trwam.

Na mocy rekomendacji Kolegium IPN, 18 lipca 2016 roku, Jarosław Szarek został wskazany jako kandydat na prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Po głosowaniu w Sejmie, które odbyło się 21 lipca 2016 roku i zakończyło się wynikiem 256 głosów za i 166 przeciw, został powołany na to stanowisko. Sprzeciw jego nominacji wyrazili przedstawiciele Platformy Obywatelskiej. Tego samego dnia Senat przyjął tę nominację stosunkiem głosów 59 za, 18 przeciw i 1 wstrzymującym się. 22 lipca 2016 roku Jarosław Szarek złożył przysięgę przed Sejmem, obejmując formalnie urząd prezesa IPN. Utrzymywał tę funkcję aż do 23 lipca 2021 roku, kiedy to na jego następcę zostań powołany Karol Nawrocki.

Od października 2023 roku pełni funkcję dyrektora Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, co stanowi kolejny ważny etap w jego karierze zawodowej.

Wypowiedzi, krytyka i opinie

Wypowiedzi Jarosława Szarka w roli dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej wzbudziły kontrowersje oraz sprzeciw części środowiska historyków i publicystów. W jednym z komentarzy na temat bitwy warszawskiej, Szarek stwierdził, że „uratowało nie tylko Rzeczpospolitą, ale łacińską cywilizację przed zagładą (…)”. Porozumienia Okrągłego Stołu określił jako „drugą Jałtą i porozumieniem ponad Polakami”, a także obarczył Niemców, wbrew ustaleniom historycznym, odpowiedzialnością za pogrom w Jedwabnem. Kreowanie polskich elit po 1945 roku jako „lumpenelitów” to kolejny z jego kontrowersyjnych poglądów.

W swoich publikacjach szerzył też chwałę udziału dzieci w powstaniu warszawskim oraz potwierdził niekorzystne doniesienia o Lechu Wałęsie, twierdząc, że współpracował on z SB jako TW Bolek.

Dnia 4 października 2017 roku, podczas przemówienia do studentów Akademii Sztuki Wojennej, powiedział, iż „armia Rzeczypospolitej odniosła zwycięstwo w bitwie pod Legnicą w 1241 i tym samym uratowała Europę”. Jednak ta wypowiedź, pozbawiona podstaw historycznych, została umieszczona na oficjalnym profilu IPN na Facebooku.

W maju 2018 roku w wywiadzie dla „Naszego Dziennika”, Szarek ostro zaatakował badaczy z Centrum Badań nad Zagładą Żydów, zarzucając im kłamstwa. W jego refleksjach pojawiły się sugestie, jakoby granty przyznawane tej instytucji były nagrodą za pisanie niekorzystnych rzeczy o Polakach oraz promowanie antypolonizmu. Objął także wsparcie dla kontrowersyjnych wypowiedzi prof. Krzysztofa Jasiewicza.

Dr hab. Adam Leszczyński, profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN, związany z Gazetą Wyborczą oraz Krytyką Polityczną, skomentował działalność Szarka mówiąc: „Prezes IPN Jarosław Szarek prawie nie ma dorobku naukowego” i podkreślając, że napisał wiele książek dla dzieci, które promują jednostronny obraz historii Polski – zawsze heroicznej, cierpiącej, katolickiej oraz szlacheckiej, pomijając mniejszości narodowe oraz chłopów.

Publicysta Gazety Wyborczej, Wojciech Czuchnowski, ocenił, że Jarosław Szarek, jako prezes z nadania partyjnego, odstąpił od pozorów pluralizmu. Z IPN odeszli tacy naukowcy jak: Antoni Dudek, Andrzej Friszke oraz Krzysztof Persak, a ich miejsce zajęli ludzie bez odpowiedniego dorobku, ale z poglądami, które dyskwalifikują ich jako pracowników instytucji państwowej.

Podczas kadencji Jarosława Szarka, instytut był regularnie oskarżany o fałszowanie historii oraz wspieranie polityki historycznej favorującej rządzącą w latach 2015–2023 partię Prawo i Sprawiedliwość.

Wybrane publikacje

Jarosław Szarek, jako autor, wyróżnia się licznymi publikacjami dotyczącymi historii Polski, w tym elementów związanych z jej najnowszym okresem. Oto niektóre z jego dzieł:

• Wojna z narodem, Warszawa 2006,
• Czarne juwenalia, Kraków 2007,
• Powstanie Styczniowe. Zryw wolnych Polaków, Kraków 2013,
• Przebudzenie Polaków. 1920 Prawdziwy cud nad Wisłą, Kraków 2015.

Współuczestniczył także w wielu znaczących projektach, łącząc różnorodne spojrzenia na ważne wydarzenia historyczne:

• Czy ktoś przebije ten mur? Sprawa Stanisława Pyjasa, Kraków 2001,
• Stan wojenny w Małopolsce w relacjach świadków, Kraków 2002,
• Polska. Historia 1943–2003, Kraków 2003,
• Stan wojenny w Małopolsce. Relacje i dokumenty, Kraków 2005,
• Ofiara Sprawiedliwych. Rodzina Ulmów – oddali życie za ratowanie Żydów, Kraków 2004,
• Droga do niepodległości. Solidarność 1980–2005, Warszawa 2005,
• Królowo Polski, przyrzekamy! Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, Kraków 2006,
• Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2006,
• Zakopiańska „Solidarność” 1980–1989, Kraków-Zakopane 2006,
• Po dwóch stronach barykady, Kraków 2007,
• Kościół w godzinie próby 1945–1989, Kraków 2008,
• Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2009,
• Zaczęło się w Polsce 1939–1989, Warszawa 2009,
• W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917–1956), Kraków 2010,
• Jestem św. Andrzej Bobola. Zacznijcie mnie czcić, Kraków 2016.

Odznaczenia

Jarosław Szarek został uhonorowany wieloma odznaczeniami, co odzwierciedla jego wkład w różnorodne dziedziny działalności społecznej i zawodowej. Poniżej znajdują się szczegóły dotyczące przyznanych mu wyróżnień:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2023,
• Złoty Krzyż Zasługi – 2007,
• Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Utworzenia Policji Państwowej – 2019,
• Krzyż Kawalerski Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny),
• Nagroda im. Sługi Bożego Jerzego Ciesielskiego – 2023.

---

Oceń: Jarosław Szarek

---