Spis treści
Co to jest strata podatkowa?
Strata podatkowa pojawia się, gdy koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów przekraczają te przychody w danym roku – mówiąc prościej, wydano więcej niż zarobiono. Źródła straty mogą być różnorodne, na przykład działalność gospodarcza czy sprzedaż papierów wartościowych, takich jak akcje lub obligacje. Należy jednak pamiętać, że nie każdą stratę można odliczyć od podatku. Istotne jest, aby możliwość odliczenia dotyczyła jedynie strat powstałych ze ściśle określonych źródeł przychodów. Jeżeli w przeszłości poniosłeś stratę, możesz ją zredukować, obniżając dochód z tego samego źródła, ale dopiero w kolejnych latach podatkowych. Oznacza to, że jeśli strata wynikła z prowadzenia firmy, odliczysz ją jedynie od przyszłych zysków wygenerowanych przez tę samą firmę.
Jak wygląda rozliczenie straty z giełdy?
Rozliczenie straty poniesionej na giełdzie sprowadza się do jej wykazania w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-38. Dzieje się to poprzez odjęcie poniesionej straty od uzyskanych dochodów – ważne, by pochodziły one z tego samego źródła, czyli z kapitałów pieniężnych. Masz na to aż pięć kolejnych lat podatkowych, choć w każdym roku możesz odliczyć maksymalnie połowę wartości poniesionej straty. Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której decydujesz się na jednorazowe odliczenie całej straty, pod warunkiem, że nie przekracza ona 5 milionów złotych. Wówczas zasada 50% nie ma zastosowania.
Pamiętaj również, aby w formularzu PIT-38 uwzględnić straty poniesione w ciągu ostatnich pięciu lat, wpisując odpowiednie kwoty w przeznaczone do tego rubryki. To w zasadzie wszystko!
Jakie są koszty nabycia akcji?
Koszty nabycia akcji to wszystkie wydatki, które ponosisz w momencie ich zakupu, a co za tym idzie, obniżają one podatek, który zapłacisz w przyszłości przy ich sprzedaży. Co konkretnie się do nich zalicza?
- przede wszystkim prowizje maklerskie, czyli opłaty pobierane przez brokera za pośrednictwo w transakcji,
- dodatkowo, jeśli nabyłeś akcje na przykład w drodze dziedziczenia, uwzględnij poniesione opłaty notarialne,
- nie zapomnij również o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), o ile oczywiście był on uiszczony.
Mówiąc wprost, każdy bezpośredni wydatek związany z zakupem, powiększa koszty nabycia, a tym samym zmniejsza twój dochód podlegający opodatkowaniu. To z kolei ma istotny wpływ na końcowy wynik finansowy twojej inwestycji, dlatego warto mieć to na uwadze planując przyszłe transakcje.
Jakie są zasady odliczenia straty podatkowej?
Jak wyglądają zasady dotyczące odliczania straty podatkowej? Mówiąc najprościej, możesz pomniejszyć podstawę opodatkowania o wartość poniesionej straty. To odliczenie rozkłada się na okres pięciu kolejnych lat podatkowych. Trzeba jednak pamiętać, że w jednym roku możesz odliczyć maksymalnie połowę wartości straty. To Ty decydujesz, jaką część straty chcesz uwzględnić w danym roku podatkowym. Masz pełną swobodę rozłożenia odliczenia na kilka lat. Istotne jest, żeby strata pochodziła z tego samego źródła przychodów, w którym powstała. Przykładowo, jeśli strata wynikła z operacji giełdowych, wykazujesz ją w deklaracji PIT-38. Co więcej, odliczeniu podlegają wyłącznie straty ze źródeł wymienionych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Miej to na uwadze planując odliczenia.
Jak można odliczyć stratę z odpłatnego zbycia papierów wartościowych?
Stratę ze sprzedaży akcji uwzględniasz w zeznaniu PIT-38, co pozwala na obniżenie Twojego dochodu pochodzącego z tego samego źródła, a więc z zysków kapitałowych, jak np. obrót akcjami. Możliwość odliczenia straty jest rozciągnięta w czasie i trwa pięć lat, jednak w każdym roku podatkowym możesz odliczyć maksymalnie połowę poniesionej kwoty. Alternatywnie, istnieje również opcja jednorazowego odliczenia, która obejmuje straty do kwoty 5 milionów złotych, ale pod pewnymi warunkami, co pozwala na szybsze rozliczenie się z poniesioną stratą. Nie zapomnij o precyzyjnym wypełnieniu deklaracji PIT-38.
Jakie papiery wartościowe można uwzględnić w odliczeniach?
Odliczenie straty podatkowej jest możliwe w przypadku inwestycji w papiery wartościowe, takie jak:
- akcje i obligacje notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych,
- alternatywne systemy obrotu, np. NewConnect,
- udziały w spółkach,
- certyfikaty inwestycyjne,
- inne instrumenty finansowe.
Ważne jest, aby pamiętać, że odliczenie straty dotyczy tylko tych papierów, za które faktycznie zapłaciliśmy – nabytych odpłatnie.
Jakie są limity odliczenia straty z giełdy?
Ograniczenia w odliczaniu strat z giełdy określają maksymalną kwotę, o jaką możesz obniżyć swój podatek w danym roku podatkowym. Standardowo, przepisy pozwalają na odliczenie do 50% poniesionej straty. To oznacza, że tylko połowa straty realnie wpłynie na zmniejszenie Twojego zobowiązania podatkowego w danym momencie. Co jednak dzieje się z pozostałą częścią straty? Spokojnie, niewykorzystaną kwotę możesz przenieść i rozliczać w ciągu kolejnych pięciu lat podatkowych. Daje Ci to pewien czas na zrekompensowanie strat.
Istnieje jednak pewien wyjątek, który w niektórych przypadkach może okazać się bardzo korzystny. Jeśli poniesiona przez Ciebie strata nie przekracza 5 000 000 zł, możesz ją odliczyć jednorazowo w pełnej wysokości. W takiej sytuacji limit 50% nie obowiązuje. Jak dokonać takiego odliczenia? Stratę uwzględniasz, obniżając kwotę dochodu, którą wykazujesz w rocznym zeznaniu PIT-38. Pamiętaj o tym aspekcie podczas rozliczeń podatkowych!
Jakie akcje można sprzedawać, aby zrealizować stratę?
Sprzedaż akcji po cenie niższej niż cena zakupu to dla inwestora strata kapitałowa, która jednak może okazać się całkiem użyteczna! Wykazując ją w rocznym zeznaniu PIT-38, możesz realnie obniżyć swój podatek. Strata wynikająca ze sprzedaży akcji pomniejsza Twój dochód z innych inwestycji, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia należnego podatku dochodowego. Krótko mówiąc, mniejszy dochód oznacza niższy podatek. Dlatego też, pozbycie się nierentownych akcji staje się strategicznym posunięciem w optymalizacji podatkowej, zwłaszcza wśród aktywnych inwestorów, często dokonujących transakcji kupna i sprzedaży. Umiejętne zarządzanie stratami to skuteczny sposób na redukcję obciążenia podatkowego.
W jaki sposób zbycie akcji wpływa na dochód?
Sprzedaż akcji to gra, w której można wygrać, ale i przegrać. Zarabiamy, gdy uda nam się sprzedać papiery wartościowe po wyższej cenie niż ta, którą za nie zapłaciliśmy. Z kolei strata pojawia się, gdy musimy pozbyć się akcji taniej, niż je nabyliśmy. Niestety, od osiągniętego zysku musimy odprowadzić podatek – konkretnie 19-procentowy podatek dochodowy od zysków kapitałowych. Na szczęście, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje możliwość odliczenia straty, pomniejszając o nią przyszłe dochody z tego samego rodzaju inwestycji. Zarówno przychód (opodatkowany), jak i poniesioną stratę wykazujemy w deklaracji PIT-38, co pozwala nam na skorzystanie z ulgi podatkowej w przyszłości.
Co to jest zeznanie roczne PIT-38?
Roczne zeznanie PIT-38 jest przeznaczone do rozliczenia przychodów, które pochodzą z kapitałów pieniężnych, a konkretnie zysków uzyskanych ze sprzedaży akcji, obligacji oraz innych papierów wartościowych. W tym dokumencie należy uwzględnić zarówno uzyskane dochody, jak i ewentualne straty poniesione w wyniku inwestycji giełdowych. Co ważne, poniesione straty można odliczyć od dochodu w kolejnych latach podatkowych, obniżając tym samym podstawę opodatkowania. Zeznanie to jest obowiązkowe dla wszystkich osób, które aktywnie uczestniczą w transakcjach na giełdzie. Istotną informacją jest fakt, że dochodów wykazanych w PIT-38 nie można rozliczać wspólnie z małżonkiem, co oznacza, że każdy inwestor musi rozliczyć się indywidualnie z osiągniętych zysków i poniesionych strat.
Jak wygląda rozliczenie PIT-38 w praktyce?
Rozliczenie PIT-38 w praktyce sprowadza się głównie do poprawnego wypełnienia formularza, w którym należy uwzględnić zarówno przychody, jak i koszty powiązane z Twoimi inwestycjami, mówiąc precyzyjniej – z kapitałami pieniężnymi. Jakie konkretnie dochody podlegają opodatkowaniu w ramach PIT-38?
- przede wszystkim zyski wygenerowane ze sprzedaży akcji,
- obligacje,
- udziały w spółkach,
- a także dywidendy i inne instrumenty finansowe, z których uzyskałeś dochód.
Pamiętaj, żeby nie pominąć kosztów uzyskania przychodu, które realnie obniżają podstawę opodatkowania. Wśród nich znajdziesz:
- prowizje maklerskie,
- ewentualne opłaty notarialne,
- a także podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC), jeśli taki wystąpił.
Kluczową kwestią są straty z poprzednich lat, które, pamiętając o określonych regułach, możesz wykazać i odliczyć od tegorocznego dochodu. Okres, w którym możesz to zrobić, wynosi pięć lat, a roczny limit odliczenia to 50% wartości poniesionej straty. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy strata nie przekracza 5 000 000 zł – wtedy istnieje możliwość jej jednorazowego odliczenia. Deklarację PIT-38 możesz złożyć na dwa sposoby: albo elektronicznie, co jest wygodną i szybką opcją, albo tradycyjnie, w formie papierowej. Najważniejsze, aby Twój PIT dotarł na czas do właściwego urzędu skarbowego. Nie zapomnij o dochowaniu terminu!
Co powinno zawierać zeznanie w PIT-38 dotyczące strat na giełdzie?
PIT-38 to formularz podatkowy służący do rozliczenia strat poniesionych na giełdzie. Wymaga on szczegółowego raportowania, obejmującego każdą transakcję sprzedaży papierów wartościowych, takich jak:
- akcje,
- obligacje,
- instrumenty pochodne,
- inne prawa majątkowe.
Co istotne, w PIT-38 uwzględnia się również straty z lat ubiegłych, które można odliczyć w danym roku podatkowym, z pewnymi ograniczeniami. Niezbędne jest także wykazanie dochodu uzyskanego z tych samych źródeł, od którego odejmuje się poniesioną stratę. Pamiętajmy, że obowiązek złożenia PIT-38 istnieje zawsze, gdy w danym roku kalendarzowym dokonano sprzedaży akcji, niezależnie od efektu transakcji – zysku czy straty.
Jak działa PIT-8C i jakie informacje zawiera?
PIT-8C to niezwykle istotny dokument, który informuje Cię o Twoich przychodach kapitałowych i otrzymasz go od swojego brokera. Znajdziesz w nim szczegółowe informacje o przychodach pochodzących z różnych źródeł, na przykład ze sprzedaży akcji lub obligacji, uzyskanych dywidend, a także innych operacji finansowych. Brokerzy są zobowiązani do przekazywania tych danych zarówno Tobie, jak i właściwemu urzędowi skarbowemu. Dokument ten znacząco upraszcza proces wypełniania deklaracji podatkowej PIT-38, ponieważ zawiera gotowe podsumowanie Twoich transakcji za dany rok – nie musisz samodzielnie kompilować tych informacji. Posiadanie PIT-8C jest szczególnie ważne dla tych, którzy inwestują na giełdzie. Niemniej jednak, pamiętaj, że nawet w przypadku nieotrzymania tego dokumentu, nadal jesteś zobowiązany do rozliczenia swoich dochodów z inwestycji.
Co dokładnie znajdziesz w PIT-8C?
- Twoje dane identyfikacyjne i dane brokera,
- precyzyjne określenie rodzaju uzyskanego dochodu, na przykład ze sprzedaży akcji czy dywidendy,
- wysokość przychodu z każdej przeprowadzonej transakcji, a także koszty uzyskania tego przychodu, jak na przykład prowizje maklerskie,
- wyliczony dochód lub stratę z każdej pojedynczej transakcji.
Dzięki tym informacjom w sposób precyzyjny wypełnisz PIT-38 i prawidłowo rozliczysz swoje zyski lub straty kapitałowe. Pamiętaj, że nawet strata wykazana w PIT-8C ma znaczenie – możesz ją odliczyć w kolejnych latach podatkowych, obniżając tym samym swój podatek.
Jakie są konsekwencje błędów w deklaracji podatkowej?
Konsekwencje pomyłek w deklaracjach podatkowych są zróżnicowane i zależą przede wszystkim od ich charakteru oraz skali. W większości przypadków pomyłka skutkuje naliczeniem odsetek od zaległości podatkowych, które wynikają z niedopłaty podatku. Dodatkowo, fiskus może nałożyć na podatnika grzywnę, której wysokość jest uzależniona od okoliczności konkretnego przypadku oraz stopnia niedbalstwa. Jednakże, w sytuacjach budzących poważne wątpliwości, gdy błędy noszą znamiona przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, wszczynane jest postępowanie karnoskarbowe. Źródłem nieprawidłowości bywają rozmaite czynniki, na przykład:
- błędna klasyfikacja przychodów lub kosztów,
- zawyżanie kosztów uzyskania przychodu,
- pomijanie istotnych dokumentów,
- nieuwzględnianie przysługujących ulg i możliwości odliczeń.
Aby uniknąć tego typu problemów, niezwykle ważne jest dokładne i sumienne wypełnianie deklaracji. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, warto skonsultować się z doświadczonym doradcą podatkowym lub zasięgnąć porady w urzędzie skarbowym. Ponadto, w bardziej skomplikowanych kwestiach, istnieje możliwość wystąpienia do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej, co może okazać się niezwykle pomocne w rozwiązaniu danego zagadnienia.
Jak Ministerstwo Finansów klasyfikuje zyski na giełdzie?
Ministerstwo Finansów stoi na stanowisku, że zyski z giełdy stanowią przychód z inwestycji, co wiąże się z obowiązkiem zapłaty podatku. Ten podatek, wynoszący 19% od dochodów kapitałowych, naliczany jest od różnicy między przychodem ze sprzedaży akcji a kosztami ich nabycia. Innymi słowy, jeśli zainwestowaliśmy 1000 zł w akcje, a następnie sprzedaliśmy je za 1200 zł, nasz zysk wynosi 200 zł i to właśnie od tej kwoty należy odprowadzić podatek w wysokości 19%. To naprawdę nieskomplikowane.
Jakie są podatki dotyczące przychodów z akcji?
Jak wygląda kwestia opodatkowania zysków i dywidend z akcji? Zyski ze sprzedaży papierów wartościowych podlegają opodatkowaniu 19% podatkiem dochodowym od zysków kapitałowych, liczonym od dochodu. Dochód ten stanowi różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży akcji, a poniesionymi kosztami uzyskania tego przychodu. Należy pamiętać, że do dochodu wliczają się również dywidendy, a podatek pobierany jest ryczałtowo, co oznacza, że jego stawka jest stała i wynosi wspomniane 19%.
Co dokładnie kryje się pod pojęciem „przychód” i jak go prawidłowo opodatkować? Przychód z akcji to kwota, którą otrzymujemy ze sprzedaży udziałów po odjęciu kosztów transakcyjnych. Opodatkowaniu podlega jednak dochód, czyli różnica pomiędzy przychodem, a kosztami jego uzyskania. Tak więc zarówno zyski ze sprzedaży akcji, jak i otrzymane dywidendy obciążone są 19% podatkiem dochodowym od zysków kapitałowych.
W jaki sposób Urząd Skarbowy kontroluje prawidłowość rozliczeń podatkowych związanych z akcjami? Urząd Skarbowy weryfikuje Twoje rozliczenia podatkowe, porównując dane z różnych źródeł, takich jak informacje od brokerów (znane jako PIT-8C), Twoja osobista ewidencja transakcji oraz inne dostępne dane. Celem tej analizy jest potwierdzenie, że deklarowane przychody i koszty są zgodne ze stanem faktycznym, oraz sprawdzenie, czy podatek został prawidłowo obliczony i zapłacony. W przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości, Urząd Skarbowy ma prawo wezwać Cię do złożenia wyjaśnień, przeprowadzić szczegółową kontrolę podatkową, a nawet nałożyć sankcje, takie jak odsetki za zwłokę lub grzywnę.
Jak uniknąć potencjalnych problemów związanych z rozliczaniem straty poniesionej na giełdzie? Kluczem jest prowadzenie skrupulatnej ewidencji wszystkich transakcji. Rejestruj daty zakupu i sprzedaży akcji, ceny, prowizje oraz wszelkie inne koszty transakcyjne. Niezwykle ważne jest, aby posiadać dokumenty potwierdzające poniesione wydatki oraz uzyskane przychody, na przykład potwierdzenia transakcji od brokera (PIT-8C). Pamiętaj o terminowym składaniu deklaracji PIT-38, uwzględniając w niej straty z poprzednich lat, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, warto skonsultować się z doświadczonym doradcą podatkowym lub bezpośrednio w Urzędzie Skarbowym.
Jakie korzyści może przynieść sprzedaż akcji tracących na wartości? Sprzedaż akcji, które generują straty, może przynieść pewne korzyści podatkowe. Stratę tę możesz uwzględnić w swoim zeznaniu PIT-38, co pozwoli obniżyć podstawę opodatkowania i w konsekwencji zmniejszyć podatek do zapłaty od innych dochodów kapitałowych. Dodatkowo, pozbycie się stratnych akcji może pomóc w uporządkowaniu Twojego portfela inwestycyjnego, umożliwiając przesunięcie kapitału w kierunku bardziej perspektywicznych aktywów. Należy jednak pamiętać, że decyzja o sprzedaży akcji powinna być zawsze oparta na rzetelnej analizie rynku i perspektywach danej spółki, a nie tylko na względach podatkowych.
Co to jest przychód i jak jest opodatkowany?
Przychód ze sprzedaży akcji to kwota, którą otrzymujesz, zanim jeszcze uwzględnisz jakiekolwiek koszty związane z transakcją. Mówiąc wprost, to suma przed opodatkowaniem. Pamiętaj jednak, że podatek zapłacisz nie od samego przychodu, ale od osiągniętego dochodu. Dochód to po prostu różnica między pieniędzmi, które uzyskałeś ze sprzedaży (przychód), a wydatkami, które poniosłeś, aby ten przychód wygenerować (koszty).
Spójrzmy na przykład: załóżmy, że sprzedałeś akcje za 1000 zł, a wcześniej kupiłeś je za 800 zł. W takim przypadku Twój dochód, podlegający opodatkowaniu, to 200 zł. W Polsce podatek od dochodów kapitałowych, obejmujący zyski ze sprzedaży akcji, wynosi 19%.
Istotne jest również to, kiedy powstaje przychód. Dzieje się to w momencie, gdy formalnie tracisz prawo własności do akcji, przekazując je nabywcy. To kluczowy moment, ponieważ od niego zaczyna się liczyć Twój obowiązek podatkowy.
W jaki sposób Urząd Skarbowy kontroluje rozliczenia podatkowe?
Jak fiskus weryfikuje Twoje rozliczenia z akcji? Urząd Skarbowy szczegółowo analizuje, czy prawidłowo odprowadzasz należności od zysków kapitałowych. Źródłem informacji są przede wszystkim brokerzy, którzy przekazują formularz PIT-8C z zestawieniem Twoich operacji. Następnie, fiskus konfrontuje te dane z Twoim rocznym zeznaniem PIT-38. Dodatkowo, pod lupę brane są dokumenty i księgi rachunkowe, aby upewnić się o rzetelności deklarowanych przychodów i kosztów. W przypadku rozbieżności, Urząd wszczyna procedurę wyjaśniającą, wzywając podatnika do złożenia wyjaśnień lub inicjując kontrolę. Kontrola ta obejmuje weryfikację transakcji, dokumentacji i prawidłowości korzystania z ulg podatkowych. Błędy w rozliczeniach mogą skutkować dotkliwymi konsekwencjami, takimi jak odsetki, kary finansowe, a nawet postępowanie karne.
Jak uniknąć nieprzyjemności związanych ze stratami na giełdzie? Kluczem jest przestrzeganie kilku zasad:
- dokładne prowadzenie ewidencji: daty transakcji, ceny, prowizje – każdy szczegół ma znaczenie,
- podstawą są dokumenty potwierdzające poniesione wydatki i uzyskane przychody, np. PIT-8C od brokera oraz wyciągi bankowe,
- terminowe składanie PIT-38, uwzględniające straty z lat ubiegłych, zgodnie z obowiązującymi regulacjami,
- ustawodawca pozwala na odliczenie straty przez okres pięciu lat, z możliwością odliczenia w danym roku maksymalnie połowy jej wartości (jednak do 5 000 000 zł można ją odliczyć jednorazowo),
- w razie jakichkolwiek wątpliwości, warto skonsultować się z doradcą podatkowym lub bezpośrednio z Urzędem Skarbowym, a także wystąpić o interpretację podatkową, co pozwoli uniknąć potencjalnych błędów.
Kiedy pozbycie się tracących na wartości akcji ma sens? Choć sprzedaż akcji ze stratą wydaje się niekorzystna, w niektórych przypadkach może przynieść korzyści. Główną z nich jest możliwość obniżenia podstawy opodatkowania. Stratę należy wykazać w PIT-38, odliczając ją od dochodów z innych inwestycji, na przykład z zysków ze sprzedaży innych walorów. Co więcej, pozbycie się akcji przynoszących straty pozwala na uporządkowanie portfela i alokację środków w bardziej perspektywiczne aktywa, w spółki o większym potencjale wzrostu. Niemniej jednak, decyzja o sprzedaży powinna być poprzedzona wnikliwą analizą rynku i sytuacji konkretnej spółki, nie kierując się wyłącznie kwestiami podatkowymi. Warto rozważyć różne scenariusze i skonsultować się z doradcą finansowym.
Jak uniknąć problemów z rozliczeniem straty na giełdzie?
Aby sprawnie rozliczyć stratę z inwestycji giełdowych, kluczowe jest przestrzeganie kilku zasad:
- prowadź skrupulatną ewidencję wszystkich transakcji, zapisując daty nabycia i sprzedaży papierów wartościowych, uzyskane ceny oraz opłaty brokerskie,
- gromadź dokumentację potwierdzającą poniesione wydatki, taką jak formularz PIT-8C od brokera oraz zestawienia bankowe – stanowią one niepodważalny dowód poniesionych kosztów,
- właściwie wypełnij deklarację PIT-38, w której należy uwzględnić ewentualne straty z lat ubiegłych – obecne regulacje precyzują sposób ich rozliczania,
- w przypadku jakichkolwiek niejasności, warto zasięgnąć porady u certyfikowanego doradcy podatkowego lub bezpośrednio w urzędzie skarbowym, co pozwoli uniknąć potencjalnych pomyłek i nieprzyjemności.
Jakie są zalety sprzedaży tracących na wartości akcji?
Sprzedaż stratnych akcji to sprytny sposób na obniżenie podatku. Wykorzystując stratę, możesz pomniejszyć podstawę opodatkowania w PIT-38, co bezpośrednio przekłada się na niższy podatek dochodowy. Co więcej, pozbywając się tych akcji, odzyskujesz środki uwięzione w kiepskiej inwestycji. Uwolniony kapitał możesz następnie ulokować w przedsięwzięciu z większym potencjałem wzrostu, minimalizując ryzyko dalszych niepowodzeń i otwierając sobie drogę do bardziej obiecujących inwestycji.